برنامه‌های وزارت علوم در حوزه توسعه دانش‌ بنیان‌ها

امسال با مزین شدن سال به نام «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» از سوی مقام معظم رهبری، افزایش و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان در راس امور همه دستگاه‌ها قرار گرفته است.

به گزارش پایگاه علم و پژوهش نیوز و به نقل از خبرگزاری دانشجو، مقام معظم رهبری در پیام نوروزی‌شان امسال را به نام سال "تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین" نامگذاری کردند و با این نامگذاری، سال ۱۴۰۱ با نام دانش‌بنیان‌ها آغاز شد.

وی در پیام‌شان اعلام کردند: "ما در این چند سال روی مسئله‌ی تولید تکیه کردیم. بی‌تأثیر هم نبود، بحمدالله تأثیرات خوبی هم داشت. امسال هم من تولید را می‌خواهم مطرح کنم؛ منتها یک لایه جدید، یک چهره جدید از تولید را می‌خواهم مطرح کنم و آن عبارت است از تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد؛ یکی اینکه "اشتغال‌آفرین" و دیگری "دانش‌بنیان" باشد.

من درخواست مؤکّد دارم، به اینکه حالا روی کاغذهایِ سربرگ‌هایِ دستگاه‌هایِ گوناگون بنویسند این عبارت را یا مثلاً فرض کنید که یک تابلو درست کنند در خیابان؛ این‌ها کار نیست. عمده این است که به معنای واقعی کلمه روی آن سیاستگذاری شود. "

با این نامگذاری دستگاه‌های مرتبط با حوزه دانش بنیان‌ها همچون صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اقداماتی را در ایام نوروز آغاز کردند که از آن جمله می‌توان به برنامه‌های حوزه دانش‌بنیان‌ها از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اشاره کرد.

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با ابراز امیدواری از اینکه امسال سال خوبی برای توسعه شرکت‌های دانش بنیان باشد، گفت: با توجه به شعار سال، امسال از آن فرصت‌های استثنایی است که در اختیار این حوزه قرار گرفته است.

ستاری افزود: بر اساس تفاهمی که در دولت داریم، ما با وزارتخانه‌های اصلی اقتصادی کشور، برنامه‌های حوزه دانش‌بنیان‌ها را تدوین کردیم که تا پایان فروردین ماه سال جاری نهایی خواهد شد و این برنامه در هیات دولت به تصویب خواهد رسید.

برنامه‌های وزارت علوم در حوزه توسعه دانش‌بنیان‌ها

علی خیرالدین با اشاره به نامگذاری سال ۱۴۰۱ به نام سال "تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین" از سوی مقام معظم رهبری، افزود: چندین سال است که مقام معظم رهبری توجه ویژه‌ای به تولید و اشتغال‌زایی دارند و با نامگذاری امسال با نام سال "تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین"، این واقعیت را نشان دادند که مسؤولین باید توجه ویژه‌ای به این بخش از اقتصاد دانش بنیان داشته باشند.

وی یکی از بزرگترین مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی را اقتصاد دانش‌بنیان دانست و اظهار کرد: طبق اسناد بالادستی تا سال ۱۴۰۴، سهم اقتصاد دانش‌بنیان در GDP باید به ۵۰ درصد برسد، ولی در حال حاضر این میزان ۳ درصد است و باید همت کنیم که این عدد را به بالای ۵ درصد برسانیم.

خیرالدین با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری نسبت به افزایش ۲ برابری تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان، خاطر نشان کرد: در این راستا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برنامه‌های خاصی را در دستور کار دارد که از آن جمله می‌توان به حمایت از تولیدات شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرد.

وی ادامه داد: ایده‌های فناورانه دارای سطوح فناوری (TRL) یک تا ۴ فناوری، باید نمونه آزمایشگاهی آن‌ها عرضه شود و پس از آن این نمونه‌ها در پارک‌های علم و فناوری به نمونه نیمه صنعتی و در نهایت به تولید انبوه برسند که در این مسیر نقش وزارت علوم به ویژه در بخش رویش و تولید شرکت‌های دانش بنیان بسیار مهم است و ما باید پیشران این عرصه باشیم.

معاون نوآوری و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه در این حوزه، این وزارتخانه برنامه‌های متنوعی را در دستور کار دارد، اظهار کرد: این معاونت در وزارت علوم نقش تسهیل گری و بهبود اکوسیستم فناوری و نوآوری در کشور را دارد و در این راستا ما به دنبال تعامل ملی و بین المللی هستیم.

خیرالدین، تعداد پارک‌های علم و فناوری کشور را ۴۹ پارک عنوان کرد و گفت: در حال حاضر ۲۲۴ مرکز رشد و حدود ۱۰ هزار و ۶۰۰ واحد فناور در کشور راه اندازی شده، ضمن آنکه ۶۷۰۰ شرکت دانش بنیان در کشور تشکیل شده که از این تعداد ۴۵۰۰ شرکت، تولیدی و خدماتی است و ما باید تعداد این شرکت‌ها را افزایش دهیم.

وی تعداد شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری را ۱۷۰۰ شرکت عنوان کرد که باید از سوی وزارت علوم مدیریت شوند، ابراز امیدواری کرد که با حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، اشتغال دانش آموختگان کشور مرتفع شود.

اعطای گرنت فناوری در راستای توسعه فناوری

خیرالدین با تاکید بر اینکه شرکت‌های دانش بنیان حدود ۴۰۰ هزار شغل به طور مستقیم ایجاد کرده‌اند، اظهار کرد: در پارک‌های علم و فناوری ۶۵ هزار شغل دانش بنیان ایجاد شده است و این عدد باید به شدت افزایش یابد و ما برنامه‌های متنوعی را در رابطه با اشتغال زایی دانش بنیان در وزارت علوم در دستور کار داریم.

معاون وزیر علوم، اعطای "گرنت فناوری" را نمونه‌ای از این برنامه‌ها ذکر کرد و یادآور شد: در طی این برنامه، دانشجویان تحصیلات تکمیلی که پایان نامه و رساله دکتری دارند، بین ۱۰ میلیون تا ۸۰ میلیون تومان حمایت مادی خواهند شد.

وی اعطای گرنت فناوری به دانشجویان تحصیلات تکمیلی را در راستای تولید فناوری از اجرای پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری دانست و گفت: علاوه بر آن اجرای طرح "دستیار فناوری" نیز از ۳ ماه قبل آغاز شده و در طی آن پارک‌های علم و فناوری میزبان دانشجویان می‌شوند.

خیرالدین در این باره توضیح داد: در این طرح دانشگاه‌ها، دانشجویان خود را که علاقه‌مند به حوزه فناوری هستند به پارک‌های علم و فناوری معرفی می‌کنند و این دسته از دانشجویان به مدت ۶ ماه حقوق دریافت می‌کنند.

به گفته وی، دانشجویان دوره کارشناسی مبلغ یک میلیون تومان، دانشجویان دوره کارشناسی ارشد ۲ میلیون تومان و دانشجویان دوره دکتری ۳ میلیون تومان حقوق دریافت خواهند کرد.

وی اضافه کرد: اجرای این طرح موجب می‌شود که دانشجویان برای ورود به محیط کار آماده شوند.

بورسیه دانشجویان در شرکت‌های دانش‌بنیان

معاون نوآوری و فناوری وزیر علوم، یادآور شد: علاوه بر آن طرح بورسیه دانشجویان در شرکت‌های دانش بنیان از دیگر طرح‌های وزارت علوم است که در آن شرکت‌های دانش‌بنیان مجاب می‌شوند که دانشجویان را بورسیه کنند. اجرای این طرح باعث می‌شود که از یک سو شغل آن‌ها تضمین شود و از سوی دیگر دانشجویان برای عرصه‌های صنعتی تربیت شوند.

خیرالدین، ادامه داد: هدف ما از اجرای این طرح آن است که با ایجاد مراکز شد و به‌ویژه پردیس‌های علم به توسعه اشتغال دانش‌بنیان کمک کنیم.

وی تاکید کرد: راه اندازی این پردیس‌ها، به ایجاد شرکت‌های دانش بنیان و در نهایت اشتغال منجر خواهد شد.

زلفی‌گل، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز درباره اقدامات این وزارتخانه اظهار کرد: عمده‌ترین کار ما در سال جدید، ایجاد شرایطی است که افراد صاحب ایده، فرصتی برایشان ایجاد شود که بتوانند ایده خودشان را در میدان عمل و آزمایش وارد کنند و امیدواریم شرایط تبدیل شدن ایده‌ها به محصول نیز فراهم شود.

وی اضافه کرد: در راستای این ایده تلاش می‌کنیم در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد، شتابدهنده‌ها مستقر شوند و تسهیلات به آن‌ها دهیم تا این مؤسسات بتوانند افراد صاحب ایده را جذب کنند و شرایطی ایجاد کنند که ایده‌های آن‌ها در مسیر تبدیل شدن به تولید قرار گیرد و در نهایت به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شوند.

وی ابراز امیدواری کرد که تمامی امکانات کشور در راستای علم، فناوری و نوآوری و اشتغال آفرینی، بسیج شوند.

اقدامات صندوق نوآوری در سال مزین به دانش‌بنیان‌ها

علی وحدت، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی نیز با اعلام حمایت ویژه این صندوق از شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین»، گفت: تامین مالی یکی از الزامات مهم رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان است، از همین رو صندوق نوآوری و شکوفایی به عنوان متولی اصلی تامین مالی زیست‌بوم نوآوری کشور، در سال جدید که به نام «تولید؛ دانش بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی مقام معظم رهبری مزین شده است، آمادگی دارد با کمک سایر بازیگران این عرصه، طرح‌های دانش بنیان و فناور را تامین مالی کند.

وی با بیان اینکه از این رو در سال جاری رویکرد‌های جدیدی را برای پشتیبانی از رشد کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان اتخاذ خواهیم کرد تا این شرکت‌ها بتوانند در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور نقش ایفا کنند، افزود: ما در سه سال اخیر تلاش کردیم تا خدمات مالی خود را تکمیل و سبد خدماتی خود را متنوع‌تر کنیم، از همین رو خدماتی نظیر تسهیلات ودیعه رهن، کمک هزینه تحقیق و توسعه، هم‌سرمایه‌گذاری، انتشار اوراق نوآوری و ... را طی سه سال اخیر ارائه کردیم تا به بالندگی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و تکمیل زنجیره آن‌ها کمک شود.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی به قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» اشاره کرد و گفت: این قانون که ناظر بر بلوغ و تقویت نظام تامین مالی فناوری و نوآوری است، ریل‌گذاری جدید را برای توسعه کمی و کیفی شرکت‌های دانش بنیان و در کل زیست‌بوم نوآوری کشور انجام داده است که امیدواریم با اجرای صحیح آن از ابتدای سال جاری، بتوانیم گام‌های مؤثری را در رشد و توسعه اقتصاد دانش بنیان کشور که متاسفانه سهم آن از کل اقتصاد کشور بسیار پایین است، برداریم.

وحدت با بیان اینکه زیست‌بوم نوآوری کشور در سال‌های اخیر با وجود دستاورد‌های قابل ستایش، هنوز از دو منظر سهم کسب‌وکار‌های فناورانه و نوآورانه از اقتصاد ملی و نیز تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور، خلاق و استارت‌آپ‌ها با وضعیت مطلوب فاصله معناداری دارد، گفت: نامگذاری سال جاری به نام «تولید؛ دانش بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی مقام معظم رهبری، می‌طلبد دستگاه‌های متولی توسعه کسب‌وکار‌های دانش بنیان این فاصله‌ها را کمتر و به توسعه این کسب‌وکار‌ها که قطعا نقشی بی‌بدیل در اقتصاد ملی ایفا خواهند کرد، کمک کنند.

وی با اشاره به اینکه با وجود گذشت بیش از ۱۱ سال از اجرای قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و افزایش این شرکت‌ها از حدود ۵۰ شرکت به ۶۶۰۰ شرکت، سرمایه صندوق نوآوری افزایشی نداشته است، گفت: سرمایه امروز صندوق نوآوری هیچ تناسبی با حجم فعالیت‌ها و نیاز‌های شرکت‌های دانش‌بنیان ندارد؛ لذا ضروری است منابع مالی صندوق همانگونه که نمایندگان مجلس هم بر آن تاکید دارند و دولت هم عزم خود را بر توسعه کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان و افزایش سهم آن‌ها از اقتصاد ملی قرار داده است، تقویت شود تا ما نیز به تناسب آن بتوانیم خدمات بیشتری را به زیست‌بوم نوآوری کشور ارائه کنیم؛ هرچند که ما طی سه سال اخیر نیز با توسعه ابزار‌ها و خدمات خود و استفاده از بازیگران این زیست‌بوم توانستیم بیش از ۲۳ هزار میلیارد تومان خدمات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه کنیم که عملکرد آن بیش از چند برابر عملکرد صندوق نوآوری تا قبل از سال ۹۷ بوده است.

اجرای طرح تحول زمین‌شناسی با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها

رضا جدیدی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی نیز اعلام کرد: در سالی که از سوی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به عنوان "تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین" نامگذاری شده، نقش سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به عنوان مجموعه‌ای حاکمیتی و دانش‌بنیان در تولید اطلاعات پایه علمی در حوزه علوم‌زمین و اکتشاف ذخایر معدنی انکارناپذیر است.

وی با بیان اهمیت استفاده از ظرفیت‌های نخبگان و متخصصان حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در خلق تولیدات علمی و دانش‌بنیان در راستای افزایش اطمینان سرمایه‌گذاری بخش معدن و زیرساخت‌های عمرانی و شهری کشور، گفت: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور طی سالیان اخیر با بهره‌گیری از آخرین روش‌ها و تجهیزات روز دنیا در تهیه نقشه‌های گوناگون حوزه علوم زمین و کشف ذخایر معدنی توانسته شناخت مناسبی از گستره کشور را در اختیار متخصصان، سرمایه‌گذاران و تصمیم‌سازان قرار دهد.

جدیدی با ابراز امیدواری از اجرای مؤثر و هدفمند طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور که از آغاز به کار دولت سیزدهم در دو برش دوساله اجرا خواهد شد، خاطرنشان کرد: در اجرای طرح تحول به دنبال رفع چالش در حوزه منابع معدنی و منابع انسانی بخش معدن و همچنین شناسایی و ارائه راهکار در مسائل مربوط به منشأیابی و پایش مخاطرات طبیعی زمین‌شناختی هستیم که در دهه اخیر کمبود اطلاعات و یا به روز نبودن آن‌ها به شدت احساس شده و منجر به بروز مشکلاتی در بخش‌های مربوط به تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع معدنی و نیز در بخش زیرساخت‌های حیاتی و عمرانی کشور شده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور ادامه داد: از ابتدای دولت سیزدهم با شروع بزرگ پروژه تحول در تهیه نقشه‌های سیستماتیک زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی و زمین‌شناسی اقتصادی در مقیاس نوین یک پنجاه‌هزارم و عملیات برداشت اطلاعات اکتشافی و زیرساختی به روش ژئوفیزیک هوایی، مرحله اول این پروژه بزرگ را در استان خراسان جنوبی اجرا کردیم که ادامه روند آن در سال جاری در ۶ استان کشور و در مساحتی قریب به ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع اجرایی خواهد شد.

جدیدی یادآور شد: اجرای این پروژه بزرگ تحول، با استفاده از ظرفیت‌های همکاری و مشارکت مجموعه‌های دانش‌بنیان، جامعه مهندسان مشاور و دانشگاهیان کشور محقق خواهد شد که لازمه آن تداوم نگرش جامع و هدفمند به فعالیت‌های حاکمیتی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و توجه بیش از پیش به تامین منابع مالی و نیروی انسانی مورد نیاز آن خواهد بود.