ضرورت و الزامات توجه به پیش دبستانی: سرمایه گذاری برای آینده ای روشن

ضرورت و الزامات توجه به پیش دبستانی: سرمایه گذاری برای آینده ای روشن

الهام قیاسی ^*

دوران کودکی، به ویژه سال‌های پیش از دبستان، زیربنای شکل‌گیری شخصیت، هوش، توانایی‌های اجتماعی و عاطفی هر فرد را تشکیل می‌دهد. سرمایه‌گذاری در این دوره حساس، نه تنها یک ضرورت آموزشی، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آینده‌ای روشن‌تر و جامعه‌ای پویاتر است. متاسفانه، در بسیاری از جوامع، از جمله کشور ما، اهمیت این دوره طلایی آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و پیش‌دبستانی به عنوان یک مقطع حاشیه‌ای و غیرضروری تلقی می‌شود. این در حالی است که تحقیقات گسترده علمی، نقش حیاتی پیش‌دبستانی را در موفقیت‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی افراد در آینده به اثبات رسانده‌اند.
کودکان در سال‌های پیش از دبستان، با سرعتی بی‌نظیر در حال یادگیری و رشد هستند. مغز آن‌ها در این دوره، مانند اسفنجی آماده جذب اطلاعات و تجربیات جدید است. محیط پیش‌دبستانی، با فراهم کردن فرصت‌هایی برای بازی، تعامل با همسالان، یادگیری مهارت‌های پایه و کشف دنیای پیرامون، به رشد همه‌جانبه کودکان کمک می‌کند. در این محیط، کودکان می‌آموزند که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند، احساسات خود را بیان کنند، مشکلات را حل کنند و به طور خلاقانه فکر کنند. این مهارت‌ها، نه تنها برای موفقیت در مدرسه، بلکه برای زندگی در دنیای پیچیده امروز ضروری هستند.
علاوه بر این، پیش‌دبستانی می‌تواند نقش مهمی در کاهش نابرابری‌های آموزشی ایفا کند. کودکانی که از خانواده‌های محروم هستند، اغلب فرصت‌های کمتری برای یادگیری و رشد در خانه دارند. پیش‌دبستانی، با فراهم کردن یک محیط آموزشی با کیفیت، می‌تواند این شکاف را پر کرده و به همه کودکان، صرف‌نظر از پیشینه خانوادگی‌شان، فرصتی برابر برای شروع زندگی بدهد. مطالعات نشان داده‌اند که کودکانی که در برنامه‌های پیش‌دبستانی شرکت می‌کنند، در مدرسه عملکرد بهتری دارند، احتمال بیشتری دارد که دیپلم بگیرند و به دانشگاه بروند، و در بزرگسالی درآمد بیشتری کسب می‌کنند.
با وجود تمام مزایای آشکار پیش‌دبستانی، متاسفانه هنوز چالش‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، کمبود بودجه و امکانات است. بسیاری از مراکز پیش‌دبستانی، به دلیل کمبود منابع مالی، نمی‌توانند امکانات و تجهیزات لازم را فراهم کنند و از معلمان مجرب و آموزش‌دیده استفاده کنند. علاوه بر این، نظارت کافی بر کیفیت برنامه‌های پیش‌دبستانی وجود ندارد و بسیاری از مراکز، استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کنند.
چالش دیگر، عدم آگاهی کافی خانواده‌ها از اهمیت پیش‌دبستانی است. بسیاری از والدین، به دلیل مشکلات اقتصادی یا فرهنگی، نمی‌توانند فرزندان خود را به پیش‌دبستانی بفرستند. برخی دیگر، معتقدند که پیش‌دبستانی یک مقطع غیرضروری است و ترجیح می‌دهند که فرزندان خود را در خانه نگه دارند. برای رفع این چالش، لازم است که آگاهی‌رسانی گسترده‌ای در مورد اهمیت پیش‌دبستانی انجام شود و خانواده‌ها تشویق شوند که فرزندان خود را در این مقطع ثبت‌نام کنند.
برای بهبود وضعیت پیش‌دبستانی در کشور، لازم است که اقدامات زیر انجام شود:
1.    افزایش بودجه و امکانات: دولت باید بودجه کافی برای پیش‌دبستانی اختصاص دهد و امکانات و تجهیزات لازم را برای مراکز پیش‌دبستانی فراهم کند.
2.    بهبود کیفیت برنامه‌های پیش‌دبستانی: لازم است که استانداردهای دقیقی برای برنامه‌های پیش‌دبستانی تدوین شود و نظارت کافی بر رعایت این استانداردها انجام شود.
3.    آموزش و توانمندسازی معلمان: معلمان پیش‌دبستانی باید از آموزش‌های تخصصی و مستمر برخوردار باشند و مهارت‌های لازم برای کار با کودکان را کسب کنند.
4.    آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها: باید آگاهی‌رسانی گسترده‌ای در مورد اهمیت پیش‌دبستانی انجام شود و خانواده‌ها تشویق شوند که فرزندان خود را در این مقطع ثبت‌نام کنند.
5.    توسعه برنامه‌های حمایتی: برای خانواده‌های محروم، باید برنامه‌های حمایتی ویژه‌ای در نظر گرفته شود تا بتوانند فرزندان خود را به پیش‌دبستانی بفرستند.
توجه به پیش‌دبستانی، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آینده کشور است. با سرمایه‌گذاری در این دوره حساس، می‌توانیم نسلی باهوش‌تر، خلاق‌تر، مسئولیت‌پذیرتر و موفق‌تر تربیت کنیم. این نسل، قادر خواهد بود که چالش‌های پیش روی کشور را حل کند و آینده‌ای روشن‌تر برای ایران بسازد. بنابراین، از همه مسئولان، سیاست‌گذاران، خانواده‌ها و فعالان حوزه آموزش و پرورش می‌خواهم که با هم متحد شوند و برای بهبود وضعیت پیش‌دبستانی در کشور تلاش کنند. بیایید با سرمایه‌گذاری در کودکی، آینده‌ای بهتر برای ایران بسازیم.

^* کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی و مدرس دانشگاه